Danas je Sveti Nikola

Srpska pravoslavna crkva (SPC) i vernici danas slave praznik Svetog Nikole, jednog od prvih i najvatrenijih zagovornika zvanične hrišćanske vere i crkve, kojeg jednako poštuju hrišćani Istoka i Zapada.

SPC dan smri svetog Nikole obeležava kao dan smrti Čudotvorca Mirlikijskog koji je zaštitnik mnogobrojnih srpskih pravoslavnih porodica.

Nikoljdan je jedna od najčešćih slava u Srbiji, pa se smatra čak da svi slave svetog Nikolu - polovina kao krsnu slavu, dok druga polovina posećuje domaćine slave.

Sveti Nikola koji je rođen u gradu Patari u oblasti Mire Likijske u vreme cara Valerijana (190-260) umro je 6. decembra 345. godine, pa tog dana svi hrišćani daju pomen svetitelju.

Sveti Nikolaj čije je ime u grčkom značenju - pobeditelj naroda (niki - pobeda i laos-narod) smatra se u hrišćanskom svetu pobediteljem zla nad dobrim koji je kao propovednik pravoslavnog hrišćanstva u prvim vekovima imao najveći broj pristalica.
Sveti Nikola je istorijska ličnost i, prema zapisima, bio je arhiepiskop hrišćanske crkve u oblasti Miri Likijskoj a istorija hrišćanske crkve pamti ga kao učesnika Prvog vaseljenskog sabora kojeg je 325. godine sazvao car Konstantin (280-337) želeći da uvede red u hrišćanskoj crkvi koju je ozvaničio Milanskim ediktom 313. godine.

Na tom prvom saboru na kome su se rešavala pitanja hrisćanske dogme i smbola vere učestvovali su najugledniji predstvanici hrišcanski crkava među kojima i arhiepiskop Nikolaj kao poglavar Likijske mitropolije.

Na ovom saboru su sveti oci ustanovili Svetu Trojicu kao simbole hrišćanske vere, a svetitelj Nikolaj se proslavio osobitom žustrinom u utvrđivanju pravoslavne dogme.

U zapisima prvog sabora stoji da se arhiepiskop Nikolaj žestoko sukobio, čak je udario šamar jeretiku Ariji koji je zagovarao potpuno drugačiji pristup verovanju u Tri ličnosti, negirajući božansku prirodu Isusa Hrista.

Sabor u Nikeji je usvojivši verovanje i učenje o Božanskoj prirodi Hristovoj koji je - postao čovek da bi postao Spasitelj čovečanstva, prognao i anatemisao Ariju i njegove malobrojne sledbenike.

Ocu Nikolaju oduzet je ariepiskopski omofor zbog nedopustivo drskog ponašanja, ali mu je ubrzo vraćen sa svim dostojanstvima hrišćanske crkve u čijem je službovanju i propovedi proveo ostatak života.

Hrišćanske crkve slave i prenos moštiju svetog Nikole koje su 22. maja 1096. godine prenesene iz Patare Mirlikijske u Bari, gde i danas počivaju, i smatraju se mestom na kome se sreću i na kome će se pomiriti istočni i zapadni hrišćani i njihove podeljene crkve.

Mnogopoštovan u srpskom pravoslavlju sveti Nikola je bio zaštitnik srpskih kraljeva, pa su najstarije crkve njemu posvetili.

U manastiru Studenica crkvu Svetog Nikole (13. vek) podigao je Stefan Nemanja a kralj Uroš I Nemanjić i kraljica Jelena Anžujska sagradili su pored svoje zadužbine u manastiru Gradac crkvicu svetog Nikole koja je i danas gotovo netaknuta.

Među mnogobrojnim svedočanstvima zabeleženo je i da je kralj Stefan Dečanski kome je, prema predanju, sveti Nikola vratio vid, zlatom okitio crkvu Svetog Nikole u Bariju.

U srpskim manastirima sveti Nikola se slika u odeždi arhiepiskopa a najlepše predstave uključujući i scene sa Rvog vaseljenskog Sabora su u manastiru Dečani (14. vek).

U manastiri Morača su fresko zapisi iz 13. i 17. veka na kojima su prikazana čuda svetog Nikole koji spasava moreplovce u nevremenu koje ih je zadesilo na putu za svetu zemlju.

"Molitvama je more krotio", kako je zapisao vladika Nikolaj Velimirović, pa otuda i običaj da se uoči svetog Nikole, u vreme prazničnog bdenija sve lađe zaustave i bace sidra.

U srpskom pravoslavlju slava svetog Nikole pada u vreme Božičnog posta, pa je običaj da se na slavsku trpezu iznose posna jela.