O Svetom Savi

Najmlađi Nemanjin sin Rastko, koji je vladarski presto zamenio monaškom rizom i imenom Sava, u Svetu goru otišao je već pismen i formiran na delima ranohrišćanske, vizantijske i staroslovenske književnosti. U njegovoj lektiri bila su ne samo jevanđelja, Psaltir i Dela apostolska već i besede crkvenih otaca, kao i crkvenopravna literatura.
Monah Sava izdejstvovao je 1219. samostalnost Srpske crkve i bio njen prvi arhiepiskop, s ocem Stefanom Nemanjom osnovao je manastir Hilandar ("srpsku kuću na Svetoj gori"), pomirio svoju zavađenu braću Stefana i Vukana, bavio se diplomatijom, pisao prva književna dela, ustanovio manastirski ustav, otvarao bolnice i škole, a preko Krmčije, u temelje nove države ugradio bogato nasleđe grčko-rimskog prava.
Još od njegovog vremena nijedna ličnost kod Srba nije toliko utkana u svest naroda kao svetitelj Sava. NJegov kult je okupljao sve južnoslovenske narode, a njegovom grobu dolazili su na poklonjenje i katolici i muslimani. Putopisci 16. veka Žan Šesno i Katarin Zeno beleže da muslimani poštuju grob svetitelja i prilaze mu sa strahopoštovanjem.
Premda prvi pisani trag o proslavi Svetog Save datira iz 1734. (u karlovačkoj Srpsko-latinskoj školi), smatra se da je Savindan kao školska slava prvi put slavljen u Zemunu 1812. Proglašenje za školskog patrona bila je u tesnoj vezi s osnivanjem Srpsko-školskog fonda 1. novembra 1812. Po drugim izvorima sveti Sava je proslavljan u Kragujevcu kao školski patron tridesetih godina devetnaestog veka, da bi zvanično proglašenje za školskog patrona usledilo 1840.
Pred kraj 19. veka u Srbiji gotovo da nije bilo škole bez ikone svog patrona. Poznata slika Đorđa Krstića kako sveti Sava blagosilja i podučava srpsku mladež bila je tako popularno da je njena reprodukcija bila dostupna svakoj školi, ustanovi i crkvenom nadleštvu.
Od gotovo stotinak srpskih svetaca, trojica su u crkvenim kalendarima svih pravoslavnih crkava: Simeon, Sava i knez Lazar. Prvi i treći se pominju pod datumom kao kod nas, a sv. Sava 25. januarom, dva dana pre nego kod Srba. Savremeni ruski crkveni kalendari navode "Sveti Sava, arhiepiskop srpski, 1237" (ne 1236), a neki kalendari dodaju "čudotvorac". Unet je i u grčki, antiohijski, aleksandrijski, rumunski, kiparski kalendar, dok Rimokatolička "Bolandista" uključuje sv. Savu i kao svetitelja zapadne crkve, a u beogradskoj katoličkoj katedrali 1988. je oslikana freska sv. Save, kraj svete braće Kirila i Metodija.